监利风土志
摘自《监利县志》(清.同治版)
序
监利滨江介湖,土膏脉发颇号沃,衍所产吉贝、大布西走蜀黔,南走百粤,厥利甚饶。若阳侯不为虐,亦膏腴上产也。俗尚与旁邑等好礼让,崇节俭。然啙窳,少蓄聚,潦多。故也大抵岁丰则郊原露积,箫鼓报赛,洵为乐土。一值水潦即荡析离居,甚者漂溺相枕。幸其民皆勤力耕织,或以网罟为业,其君子廉直敦厚,其小人质悫畏法。诚使川渎安澜,版筑少息。降之以屡丰,导之以德教,则蒸蒸乎富庶礼让之邦,巳志风土。
风俗
士多好学,民勤农桑,田畤常虑水患(府志)。
邑俗娶妇初聘用钗镯酒果之仪,继行纳币礼亲迎。先一日设筵邀宾,即父醮子,遗意合卺。次日谒祖父,赘见舅姑,以次及家众,亦有家贫出赘者。
丧事报讣,延宾吊,名曰开堂。
发引,先一夕陈设奠献诸仪,悉准礼祭用童子数人,歌蓼义之章,谓之唐祭,延乡党有齿德者题明旌神主,是日用鼓乐导众丧车至墓所,封窆毕,然后归。
每七日备祭谓之过七至四十九日而止。
死后朝夕上食至百日始罢。
岁时
立春
先一日官师班春于廟,农人皆趋观焉。以土牛釆色占水旱等灾,以勾芒鞋占寒焕晴雨,啗春饼生菜,亲朋会饮谓之春台席。
元日
祈年,洁屋宇,陈设酒醴,门外插松柏枝,子妇夙兴皆盛服祀神,男子谒廟谓之出天行,少长叙拜戚友,相过贺三日。市无列肆,宅丙亦不扫除至初三,日燃烛于大门,将屋檐所插松柏枝合楮焚于街际谓之烧门神纸。
上元
自十一日张灯至十王日尤盛,裁绘剪纸,像人物、花果、鱼龙、禽鸟陈列门首,士女嬉游达曙。
元夜,迎紫姑卜问丰歉,各乡村燃炬火以照田间,声徹远近,谓之赶门狗,食粉饵,曰元宵。
社日
赛会宴饮,每岁二月朔二,八月朔二皆然,即春祈秋报之意。
清明
祀先祖,绮纨角胜,歌哭迭应,楮钱满陌,更以纸幡标龙头。
端午
採百草悬艾于户,食角黍以雄黄硃砂入酒,饮之用艾茎洒雄黄酒于户舍墙壁,小儿则以其末涂耳鼻,云避百毒,是日竞渡,楚俗皆同,而监邑尤兴高采烈,观者无不鼓掌以助气势。
七月七夕
是夕祭祖祢,谓之迓亡,连享七日,焚楮荐之,曰送亡。新死者,则于是月朔,迓祭于此夕奠送。
中元
具酒,献祭先祖,乡村宰牲尝新,父老子弟羣娶宴会,谓之过月半,寺观作㿻兰会,钟鸣达旦。
中秋
设酒果,为赏月之会,以月之明暗卜湖鱼之有无,及来岁元宵之晴晦。
重阳
士大夫登高啸咏,乡落间蒸饼酾酒,聚众赛会,藉野乡宴。
小除日
二十四日为小年,扫屋尘,换炉灰,具酒祀灶神。
除夕
更春帖,燃爆竹于庭,以松柏枝插户楣,设酒食聚饮,曰团年,子弟向家长拜庆,曰辞年。家中所用器具均散挂纸钱,曰散岁。达旦不寐,曰守岁。饭兼数日之炊,曰宿岁。饭又曰,隔年陈。
气候
监邑居荆州下游,地多卑湿,三春和煦,仍多寒候。惊蛰前后鸣雷,其寒较甚,谓之冻虫。清明断雪,谷雨断霜,故播种,早则清明,迟则谷雨。四月湿气上蒸础石带,润雨每连绵不已,俗呼梅烂天,亦作霉旺。五月多暴风骤雨,溪湧川涨,谓之端阳水。至夏至后始盛热,大雨时行,每村陇相连,雨旸各异,俗云夏雨分牛脊。三伏炎蒸,立秋后燥烈,至九月中始解。十月温暖,俗谓之小阳春,往往桃李再花。十一月十二月间降霜雪,雪多则以为丰年之兆。